Aşı (İmmünoterapi) Tedavisi Nedir? Nasıl Uygulanır? Nelere Dikkat Edilmelidir?
Aşı (immünoterapi) tedavisi alerjik kişilerde alerji ve/veya immünoloji doktorları tarafından uygun bulunan hastalara uygulanır. Tedavi hastalığın temelinin çözülmesine yönelik bir yöntemdir. İlaç tedavileri gibi geçici sonuçlardan ziyade yavaş yavaş sağlanan temel bir iyilik hali sağlar. Bu tedavi ile hem hastalığın bulguları iyileşirken hem de astım gibi reaksiyonların gelişmesi de engellenir. Ancak tekrar belirtilmelidir ki sadece ve yalnızca alerji ve/veya immünoloji uzmanı tarafından uygulanmalıdır. Kesinlikle bir başka branş doktoru tarafından uygulanmamalıdır. Bu alerjen ekstreleri içinde hiçbir şekilde bir başka ilaç, kortizon vb. bulunmaz. Sadece neye alerjikseniz, o maddenin sudaki ekstresi mevcuttur. Bu maddeyi yavaş yavaş vücuda cilt altından veya başka bir yöntemle (dil altından veya ağızdan kullanımda) ağızdan verilerek vücuda tabiri caiz ise alerjene nasıl cevapvermesi gerektiği yahut ta hiç cevap vermemesi gerektiği öğretilir.
Hazır alerji aşı preparatlarında farklı yoğunlukta alerjen madde içeren 4 ayrı şişesi vardır. 0 veya 1 no’lu şişeden başlamak üzere, haftada bir artan dozlarda aşı uygulanacaktır. Bu başlangıç aşamasındaki haftalık enjeksiyonlar aksatılmamalıdır.
Başlangıç aşamasından sonra, değişmeyen dozda idame tedavisine geçilir. İdame tedavisinde, tolere edilmiş olan en yüksek doz 15 gün ara ile, daha sonra da ayda bir uygulama ile 3-5 yıl devam edilir.
Aşılarınızı kesinlikle dondurmayınız ve oda sıcaklığında uzun süre bekletmeyiniz. İdeal ısı +2 ile +8 C arasıdır. Bu ısı için buzdolabının kapağı en uygun yerdir. Aşınızı başka bir yere götürecekseniz, içine buz konmuş termos ile taşıyabilirsiniz.
Aşılar 1/100 işaretli steril tübercülin enjektörleri ile yapılmalıdır.
Enjeksiyon solüsyonlarının her biri kullanılmadan önce 10-20 kez yukarıdan aşağıya yavaş bir şekilde döndürülerek çalkalanmalıdır.
Enjeksiyon üst kolun 1/3 alt dış bölümüne, deltoid kas içine yapılmalıdır. Deri iki parmak ile tutularak kaldırılır ve iğne deri arasında 30-60° açı kalacak şekilde yaklaşık 1cm derine yapılır.
Solüsyonu enjekte etmeden önce, damar içi enjeksiyondan kaçınmak amacı ile iğneği hafifçe geri çekip iğne ucuna kan gelip gelmediğine bakmak gereklidir. Enjeksiyon yavaş olarak yapılmalıdır.
Her enjeksiyondan önce, el altında uygulamaya hazır halde enjektabl adrenalin, kortizon ampul, antihistaminik ve B2 agonist ilaçlar acil müdahale için bulundurulmalıdır.
Aşı sonrası lokal veya genel reaksiyon olabilir.
Lokal Reaksiyon : Kızarıklık, şişlik ve kaşıntıdır. Özellikle şişliğin çapı ölçülerek doz ayarlaması yapılmalıdır. 2-3 cm çaplı reaksiyonlarda tedavi planında değişiklik gerekmez. Çapı 5 cm ve üstündeki reaksiyonlarda, hasta bir süre daha gözetim altında tutulur, antihistaminik verilir. Ertesi hafta, reaksiyon yapan dozun 0.1 veya 0.2 ml daha az dozu uygulanır. ( Örneğin 0.8 ml ile şiddetli lokal reaksiyon oluşmuşsa ertesi hafta 0.7 veya 0.6 ml yapılır). Bu durumu lüften allerji doktorunuza bildiriniz.
Genel reaksiyonlar: Genel reaksiyon; aşılama sonrası sizde olan allerjik hastalık belirtilerinin yeniden ortaya çıkması veya şiddetlenmesidir. Bundan başka boğaz kaşıntısı, deride kaşıntılı kırmızı kabarcıklar, öksürük ve nefes darlığı da olabilir. 24 saat içinde bu genel reaksiyonlardan herhangi biri oluşursa , doz artımı şemasının yeniden düzenlenmesi gerektiği için bu durumu MUTLAKA ALERJİ DOKTORUNUZA BİLDİRİN. Aşı sonrası astım benzeri yakınmalarınız oluyorsa allerji doktorunuza başvurun.
Aşı Enjeksiyonunda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:
1- Aşı tedavisine başlanacak olan hastaların şikayetleri (özellikle astım yakınmaları) kontrol altında olmalıdır. Bu nedenle allerji doktorunuz tarafından size verilen ilaçları, zamanında ve tam olarak kullanmaya devam etmelisiniz. Doktorunuza danışmadan ilaçlarınızda herhangi bir değişiklik yapmayınız.
2- Ateş yüksekliği ve enfeksiyon hastalığı belirtilerinin olduğu durumlarda aşı yapılmamalıdır,
3- Aşı yapılacağı gün allerjik hastalık belirtileri fazla ise o günkü enjeksiyon 1 hafta sonraya ertelenmelidir. Özellikle astımınız ağırlaşmışsa enjeksiyon ertelenip, doktorunuzun önerisine göre iyilşeme sonrası yeniden devam edilebilir.
4- Enjeksiyonun yapıldığı gün aşırı fiziksel aktivite ve sıcak banyo yapmayınız.
5- Özellikle enjeksiyon yapılacağı gün allerjenlerden (polen, toz, rutubet ve tüylü hayvan gibi) sakınmaya çok daha fazla özen göstermelisiniz.
6- Beta bloker grubu tansiyon ve kalp ilaçlar (adlarını doktorunuza sorun) aşı tedavisi esnasında kullanılmamalıdır. Mutlak kullanılması gerekiyorsa çok daha dikkatli olunmalıdır,
7- Enjeksiyondan sonra 30 dakika süre ile gözlem altında kalınmalıdır,
8- Aşı yapıldıktan sonra 24 saat içinde enjeksiyon yerinde 5cm’den fazla kırmızılık ve sertlik oluşursa ve allerjik belirtilerde artma oluşursa doktorunuzu arayınız. Bunu yapıncaya kadar aşı dozunu yarıya indiriniz.
Prof. Dr. Cengiz KIRMAZ
Sağlıklı Günler Dileğiyle
